Ástandinu og þróuninni hér á landi undanfarinn tæpan áratug má líka við það að maður sem hefur tekið allt of stóran skammt af ofskynjunarlyfjum er sendur af heimilislækninum á sjúkrahús. Þar tekur á móti honum læknateymi sem segir hann fullfrískan, ofurhraustan raunar, sendir hann heim og krefst þess í framhaldinu að heimilislæknirinn verði sendur í endurmenntun.

Skömmu seinna er viðkomandi lagður inn í hasti, nær dauða en lífi. Gamla læknateymið er rekið en nýju teymi falið að reyna að koma sjúklingnum aftur til lífs, og heilsu ef guð lofar. Eftir margar bráðaaðgerðir, m.a. með aðstoð sérfræðinga erlendis frá, á helstu líffærum – s.s. hjarta, lungum, lifur, meltingarvegi, blóðrás og heila – kemst sjúklingurinn úr mestu lífshættu og lífsmörkin, þó lág séu, orðin allstöðug.

Eftir margra missera legu á gjörgæsludeild fer Eyjólfur loks að hressast, er færður á almenna deild og fær að fara á fætur stund og stund á degi hverjum. Sjúklingurinn styrkist dag frá degi, þótt hægt gangi, og sýnt þykir að hann muni ná sér að fullu. Loks er hann útskrifaður af sjúkrahúsi og fær að fara heim til sín, byrjar smám saman þátttöku í daglegu lífi og lengir viðveru í vinnunni vikulega þar til fullum vinnudegi er náð. Afköstin eru aftur á móti ekki enn orðin þau sömu og fyrr, enda áfallið alvarlegt, í raun algert hrun á sál og líkama.

Nú, þegar þokkalegri heilsu er náð, batinn stöðugt hraðari þrátt fyrir nokkuð úthaldsleysi, mæði, stoðkerfisverki og höfuðverkjaköst og fullvíst er að bjartari tímar séu framundan, tekur endurhæfingarteymi við af læknateymi spítalans. Erfitt er að fá tíma á hæfingarstöðinni, nema fyrir útvalda og helst þá sem styrkt hafa meðlimi teymisins fjárhagslega skv. samkomulagi á leynifundum.

En þessi forgangsröðun kemur ekki í veg fyrir hægan bata. Okkar maður er kominn á réttan kjöl og honum skánar af sjálfum sér, burtséð frá / þrátt fyrir „meðferðarúrræði“ nýja teymisins, sem vel að merkja er flesta daga upptekið við að tryggja hagsmuni „sannkristinna“ og að leka trúnaðarupplýsingum um þá sem ekki teljast til „sannra Íslendinga“.

 Fyrir þessu dæmalausa teymi fer maður, með óljósar prófgráður, sem heldur því fram í fjölmiðlum að enginn sjúklingur hafi náð jafn hröðum bata á jafn stuttum tíma og eftir endurhæfingu hjá sér.

Hvílíkur skýjaglópur.

Burtséð frá því hvað mönnum finnst um flutning mikilvægra ríkisstofnana frá höfuðborgarsvæðinu, þá geta allir verið sammála um það að ferlið, ef ferli skyldi kalla, við ákvörðun um flutning Fiskistofu úr Hafnarfirði til Akureyrar er með öllu óboðleg stjórnsýsla.

Meiriháttar inngrip af þessu tagi í líf og velferð fjölda fjölskyldna hlýtur að krefjast vandaðs undirbúnings, samráðs og aðlögunar en ekki eins pennastriks í bakherbergjum og tilkynningar um lokaákvörðun á einum starfsmannafundi. Og alls ekki aulalegra tilsvara frá forsætisráðherra þjóðarinnar um að fólk geti alveg látið sér líða vel einhvers staðar annars staðar en það á heima.

Flestir eru held ég sammála því að æskilegt sé að umsvif ríkisins efli byggðir sem víðast um land með staðbundnum starfsstöðvum. Hefðbundnar slíkar stofnanir eru framhaldsskólar, heilbrigðis- og öldrunarstofnanir af ýmsu tagi, löggæsla o.fl. sem sinna sk. „nærþjónustu“. Slíkar stofnanir, sem gegna lykilhlutverki í daglegu lífi landsmanna á hverjum stað, hafa sætt niðurskurði áratugum saman. Sjúkrahús, heilsugæslur, lögreglustöðvar, sýslumannsembætti svo eitthvað sé nefnt, hafa verið sameinuð eða aflögð, með öllu eða að hluta, svo þjónustan stendur víða ekki undir nafni, þjónusta sem varðar daglegt líf hvers og eins og þarf af þeim sökum að vera í heimabyggð, við hendina. Undantekning frá þessu eru framhaldsskólar, sem hefur fjölgað mjög og víða um land og skipta sköpum hvað byggðaþróun varðar, ekki síður en hið augljósa: jafnari tækifæri til menntunar.

Á meðan t.d. sífellt fleiri landsmenn þurfa að „fara suður“ til að leita sér lækninga og gamalmenni eru flutt hreppaflutningum milli héraða vegna niðurskurðar og sparnaðar, þá er apparat eins og Fiskistofa rifið upp með rótum og flutt norður í land. Væri kannski nær að efla atvinnu og uppbyggingu utan stórreykjavíkursvæðisins á vegum ríkisins með því að halda úti sjálfsagðri grunnþjónustu á byggðum bólum hringinn í kringum landið, þannig að helst sé ekki meira en í mesta lagi klukkutíma akstur í bíl fyrir þá afskekktustu? Skilar það ekki til lengri tíma meiru og víðar, meira öryggi, fleiri og fjölbreyttari atvinnutækifærum, hærri tekjum – meiri lífsgæðum?

Flutningur stofnana sem ekki varða daglegt líf sk. almennings í landinu með beinum hætti hlýtur að vera umhugsunarefni. Hverjir þurfa á þjónustu stofnunarinnar að halda? Hvernig er hægast fyrir þá að nálgast þjónustuna? Hvar og hvernig er ódýrast fyrir þá að sækja þjónustuna? Hvar er hagkvæmast að reka þjónustustofnunina? Og síðast en ekki síst: veitir hún sérhæfða eða almenna þjónustu?

Hvernig gagnast flutningur Fiskistofu svokallaðri landsbyggð? Jú, gott fyrir Akureyri og nágrenni að fá 40 góð störf. En hvað með aðra landshluta? Vestfirðinga, Hornfirðinga, Suðurnesjamenn? Þurfa þeir að koma sér fyrst til Reykjavíkur og þaðan norður í Eyjafjörð? Eða þarf kannski enginn að sækja Fiskistofu heim?

Það jákvæðasta í þessu máli er trúlega það að Framsóknarmenn og flugvallarvinir ættu að geta hætt að fjargviðrast út af staðsetningu miðstöðvar innanlandsflugs í Vatnsmýrinni í Reykjavík. Það ætti ekki að skipta höfuðmáli hvar landsmenn millilenda til að ná flugi í þann landshluta þar sem þjónustunni sem þá vantar hefur verið plantað. Það eina sem þarf að tryggja eru góð upplýsingaskilti í flugstöðinni um ríkisstofnanir á hverjum áfangastað.

Það veldur nokkrum áhyggjum að rasismi skuli aðeins valda fjármálaráðherranum þrýstingi í hné. Í því samhengi er rétt að rifja upp aðra sögu af þrýstingi við hné.

Við uppgröft líkanna kom í ljós að í Njálsbrennu hafði Skarphéðinn aðeins brunnið upp að knjám. Allt annað var óbrunnið á honum, utan krossmörk á brjósti og milli herðablaða. Ætluðu menn að þau hefði hann brennt á sig sjálfur, e.t.v. til að biðjast fyrirgefningar og öðlast eilíft líf, enda orðinn kristinn maður, og þá hafi guð stöðvað brunann því hann er miskunnsamur og lætur fólk ekki brenna bæði þessa heims og annars, samkvæmt orðum hins (mis)vitra Njáls.

Bjarni Ben. reynir að ganga í smiðju Skarphéðins með glotti og kaldhæðnum tilsvörum um silfrað hár og rauðan klút, og verk í hné. Skarphéðinn talaði um að gjalda ‘rauðan belg fyrir gráan’, og þóttist meira að segja vera að fara í laxveiði þegar hann dró fram öxi sína, Rimmugýgi, fyrir vígaferli. Ekki var þá  þó um að ræða boðsferð á kostnað annarra, og skilur þar á milli þeirra Bjarna og Skarphéðins, auk hetjuskaparins.

Hvenær kemur að því að Bjarni, eins og Skarphéðinn, þurfi að láta af oflæti sínu og mikilmennsku, og biðjast auðmjúklega fyrirgefningar á orðum sínum og gjörðum, er óljóst. En þeir tímar munu koma.