Á ég að nenna að skrifa þennan pistil enn einu sinni? hugsaði ég í morgunsárið þegar ég drakk kaffið mitt, svældi í mig brauðrudda með osti og hlustaði á morgunútvarpið. Þar var búið að draga að hljóðnemanum á Rás 2 formann samninganefndar Sambands íslenskra sveitarfélaga í kjaradeilu við Kennarasambandið. Í stað þess að sitja við samningaborðið og reyna að þoka málum í samkomulagsátt var formaðurinn sendur að hella olíu á eldinn með enn einni aðförinni sem dunið hefur á kennarastéttinni undanfarna daga og vikur, og opinbera um leið vanþekkingu yfirboðara sinna á kennarastarfinu, með rangfærslum og ósannindum. Halda áfram að lesa
Greinasafn eftir: Gylfi Þorkelsson
Um gagnslausa kennara og velferð ungs fólks
Ég þóttist vita af langri reynslu að ekki liði á löngu frá verkfallsboðun KÍ þar til einhver ofvitinn kæmi fram í fjölmiðlum með speki sína um kennara. Það má segja að gáfumannatalið hafi komið úr viðeigandi stað, beint upp úr strjúpanum á borgarstjóranum, næstæðstu fígúru Framsóknarflokksins og yfirmanns fjölmennustu sveitar kennara, við dynjandi lófaklapp og húrrahróp sveitarstjórnarfólks og starfsfólks sveitarfélaganna í landinu. Halda áfram að lesa
Skerðing lífeyrisréttinda: Eru undirskriftirnar pappírsins virði?
Einhverjar verstu hrakfarir kennarasambandsins í kjaramálum, alla vega á kennaratíð undirritaðs en sennilega fyrr og síðar, eru annars vegar samþykkt sk. vinnumats í framhaldsskólum 2014 og afsal ákv. lífeyrisréttinda með undirritun samnings þar um 2016. Það var þann 19. september 2016 sem forystumenn samtaka opinberra starfsmanna, BSRB, KÍ og BHM, annars vegar, og vinnuveitendur þeirra hins vegar, ríkið og Samband íslenskra sveitarfélaga, skrifuðu undir samkomulag „um breytingar á skipan lífeyrismála opinberra starfsmanna“.
Undir skjalið rituðu f.h. ríkissjóðs Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsráðherra og Sigurður Ingi Jóhannsson, forsætisráðherra, f.h. SÍS Halldór Halldórsson formaður og Karl Björnsson frkv.stj., f.h. opinberra starfsmanna Elín Björg Jónsdóttir, formaður BSRB, Þórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM, og Þórður Hjaltested, formaður KÍ.
Tilgangurinn með samkomulaginu var að „koma á samræmdu lífeyriskerfi fyrir alla landsmenn“, þ.e. að samræma lífeyrisréttindi á annars vegar almennum og hins vegar opinberum vinnumarkaði, en lengi höfðu lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna verið þyrnir í augum annarra, t.d. samtaka atvinnurekenda, forystusveitar ASÍ og ýmissa starfsstétta á almennum vinnumarkaði. Halda áfram að lesa
Illa undirbúið, stórskaðlegt gönuhlaup
Elsa Eiríksdóttir, Guðrún Ragnarsdóttir, María Jónasdóttir og Valgerður S. Bjarnadóttir starfa á Menntavísindasviði Háskóla Íslands og hafa „á undanförnum árum rannsakað áhrif styttingar námstíma til stúdentspróf á inntak og uppbyggingu bóknámsbrauta til stúdentsprófs, samspili styttingarinnar við aðrar stefnubreytingar og mögulegar afleiðingar þessara breytinga þegar kemur að undirbúningi nemenda fyrir nám á háskólastigi.“
Rannsóknir þeirra leiða í ljós að Halda áfram að lesa
Saga af þjóðarmorði – Illræmdustu hryðjuverkasamtökin
Meðfylgjandi eru nokkrar tilvitnanir í „Dagbók frá Gaza 7.10-30.12.2023“ eftir Atef Abu Saif, sem Angustúra gaf út í þýðingu Bjarna Jónssonar. Það væri auðvitað hægt að bera niður nánast hvar sem er, já endursegja allan textann, en þess þarf ekki. Allt of fáir munu lesa bókina, sem allir ættu auðvitað að gera, en hugsanlega munu einhverjir lesa stutta útdrætti?
Bókin lýsir því hvernig ísraelski herinn fer eins og logi um akur á Gaza, frá norðri til suðurs, og jafnar bókstaflega allt við jörðu, myrðir óbreytta borgara tugþúsundum saman í flugskeyta-, dróna- og skriðdrekaárásum, stundar jafnframt pyntingar og tilviljanakenndar geðþóttaaftökur og niðurlægjandi, hægverkandi aftökur með því að koma í veg fyrir neyðaraðstoð, matar og lyfjasendingar, hrekja blaðamenn og hjálparsamtök á brott með yfirlögðum morðum á starfsfólki þeirra, að ekki sé talað um sálræna aftöku palestínsku þjóðarinnar með því að sprengja og jafna við jörðu byggingar og menningararf, já allt sem minnir þessa þjökuðu þjóð á sjálfsvitund sína, sögu og menningu.
Markmið Ísraela er ekki að uppræta Hamas-samtökin heldur gjörvalla palestínsku þjóðina, og leggja endanlega undir sig allt hennar land. Áratugum saman hefur staðið yfir landrán með tilstyrk hernaðarmáttar. Þetta er ekki fyrsta innrásin og sk. landtökubyggðir Ísraela hafa stækkað og stækkað ár frá ári á kostnað Palestínumanna, en nú á að láta sverfa til stáls. Lýsingarnar á nöktum Palestínumönnum í beinum röðum, sem eru svo skotnir tilviljunarkennt eins og hundar, eru óþægilega líkar lýsingum úr útrýmingarbúðum Nazista í síðari heimsstyrjöldinni. Og heimurinn horfir þegjandi á.
Ekkert annað er hægt um þetta að segja en að ísraelsk stjórnvöld séu einhver grimmustu og óforskömmuðustu hryðjuverkasamtök síðari tíma. Netanjahú þarf reyndar ekki að hírast á óhreinni mussu, órakaður og subbulegur, í neðanjarðarbyrgjum heldur getur ferðast frjáls um heiminn, þveginn og rakaður í huggulegum jakkafötum með bindi, gert sig heimakominn í Hvítahúsinu vestur í Washington og á fundum Sameinuðu þjóðanna, á sama tíma og hann þurrkar heila þjóð út af landakortinu með vopnum og/eða óskoruðum stuðningi frá yfirvöldum í Bandaríkjunum, Bretlandi og víðar, t.d. Íslandi og fleiri vestrænum ríkjum.
Ef rætt er um stríðin á Gaza og í Úkraínu er ólíku saman að jafna. Í báðum tilvikum er þó við morðóða og valdasjúka glæpamenn að eiga. En Úkraínumenn njóta alltryggilegs stuðnings „alþjóðasamfélagsins“ og hafa fyrir vikið kost á að verja sig. Palestínumenn eru hins vegar einir og yfirgefnir á lekum árabáti, sem hið sama „alþjóðasamfélag“ leggur til efnið í sprengjuregn gegn.
Nú er 1. október, 9 mánuðir liðnir frá síðustu færslunni í „Dagbók frá Gaza“. Í hádegisfréttum var það helst að hryðjuverkaforinginn í Ísrael skipar fólki í öðru nærliggjandi landi að yfirgefa heimili sín, flýja þorpin. Enginn fyrir botni Miðjarðarhafs er óhultur fyrir þessum óða glæpamanni. Eins og Magnús Þorkell Bernharðsson rakti í kvöldfréttum áðan er árásarstríð Ísraela gegn almennum borgurum í Palestínu og Líbanon, undir því yfirskini að uppræta heilu samtökin eða leiðtoga þeirra, dæmt til að mistakast, aðeins til að hella olíu á eld. Innrás Ísraels í Líbanon á 9. áratug síðustu aldar hafði t.d., þegar upp var staðið, einungis þær afleiðingar að Hesbolla-samtökin voru stofnuð, til varna gegn slíkum yfirgangi. Innrás á Gaza, Líbanon og önnur nágrannalönd Ísraels mun einungis kynda undir hatri, hefndaraðgerðum, langvarandi stríði og morðum á tugþúsundum almennra, saklausra borgara.
Dagbók frá Gaza
„Í upphafi átakanna sagði ísraelski varnarmálaráðherrann að markmið Ísraela væri að senda Gazasvæðið aftur um hálfa öld. Það var því ljóst frá upphafi að Ísraelsmenn ætluðu sér að eyðileggja allt og myrða eins marga Palestínumenn og hægt væri“ (Dagur 64. Laugardagur 9. desember, bls. 260).
„Dróninn hélt fyrir okkur vöku í nótt sem leið og sveif suðandi yfir tjöldunum. Það er eins og líkamsklukkan taki mið af drónanum: Við sofum ef hann er ekki á flugi, annars liggjum við andvaka og hlustum á hann; bíðum þess að hann ljúki erindi sínu – sem er að fylgjast með okkur og drepa þau okkar sem stjórnandi hans vill myrða. Ég er ekki einn um að hugsa til þessara ungu morðingja sem sitja við skjáinn einhvers staðar handan við landamærin að Gaza og finnst gaman í vinnunni, eru bara eins og þeir séu heima í tölvunni. […]
Fleiri ísraelsk flugskeyti hæfðu Rafha í nótt. […] Ýmsir eru hissa á því að gerðar hafi verið frekari árásir á Rafha en ég segi að það þurfi ekki að koma á óvart, Ísraelsher sé ekki treystandi fyrir horn. Ég var alltaf viss um að herinn myndi fara eins að í Rafha og hann gerði í Gazaborg og Khan Younis.
Í gær sá ég myndir frá kirkjugarðinum í Jabalia. Ísraelskir skriðdrekar höfðu spólað yfir grafirnar og tætt moldina kerfisbundið ofan af líkum fólks sem hafði ýmist verið jarðað þar fyrir skemmstu eða legið í gröf sinni í hartnær 70 ár. Íbúar Gaza eru ekki einu sinni hólpnir í eilífðinni. Eyðileggingin er algjör og óhætt að segja að það sé enginn kirkjugarður lengur í Jabalia, bara opið líkhús og rotnun. Menn greinir á um ástæðurnar fyrir þessum aðgerðum Ísraelsmanna – […] Í mínum huga snýst þetta einfaldlega um niðurlægingu. Þeir vita að það að birta þessar myndir jafngildir því að strá salti í sár Palestínumanna. Þeir eru að hræða okkur“ (Dagur 69. Fimmtudagur 14. desember, bls. 275-277).
„Í dag var enn einn blaðamaðurinn myrtur af Ísraelsher. Abu Dakka, tökumaður Al Jazeera, féll í drónaárás á Farhat-skóla í Khan Younis. Hann lá helsærður í heila fimm klukkutíma og blæddi út áður en hjálp barst. […] Það sem af er átökunum hafa Ísraelsmenn drepið fleiri en fimmtíu blaða- og fjölmiðlamenn. […] Við erum óheppin með þennan óvin – óvin sem þekkir engin takmörk, virðir ekki alþjóðalög. Samtökin blaðamenn án landamæra, birtu nýlega skýrslu þar sem því var haldið fram að blaðamenn hafi ekki verið sérstök skotmörk í þessu stríði. En ef því er á sama tíma haldið fram að Ísraelar búi yfir tækni sem geri þeim kleift að segja nákvæmlega til um felustað al-Qassam-sveitanna, þá hljóta þeir einnig að koma auga á blaðamann í skærbláu vesti, merktu „Press“. […]
Átta lík fundust í Shadia Abu Ghazala-skólanum í Falouja. Vitni segja að ísraelskir hermenn hafi tekið mennina af lífi. Líkfundir eins og þessi eru nú daglegur viðburður. Þetta er hryllilegt. Ótal fjöldaaftökur fara fram í skjóli nætur“ (Dagur 71. Laugardagur 16. desember, bls. 282-283).
„Til allrar óhamingju voru hóparnir sem aldrei hefðu átt að yfirgefa Gazaborg og norðurhlutann fyrstir til að flýja þaðan. Ég er að tala um fjölmiðlafólk og alþjóðleg hjálparsamtök. Þegar blaðamennirnir fluttu sig suður yfir Wadi varð borgin eftirlitslaus og þar með leikvöllur þeirra ungu, ísraelsku hermanna sem eru hvað staðráðnastir í að sýna á sér allar sínar verstu hliðar. […] Ég skil ósköp vel að blaðamenn vilji búa við ákveðið öryggi á meðan þeir vinna vinnuna sína, en það er annað mál þegar menn sækja í öryggið í stað þess að vinna vinnuna sína.
Hjálparsamtökin voru reyndar fyrri til að yfirgefa norðurhlutann. Ég man eftir að hafa séð Rauða krossinn yfirgefa skrifstofur sínar í Gazaborg í annarri viku átakanna. Við horfðum á bílalest samtakanna aka út eftir al-Shuhada-stræti. Þeir fluttu ekki bara burt alþjóðlega starfsmenn sína heldur einnig heimamenn og fjölskyldur þeirra. […] Samtök á vegum SÞ fóru eins að. Þau létu sig hverfa úr borginni og íbúarnir voru skildir eftir varnarlausir. Þrátt fyrir það meginhlutverk sitt að tryggja öryggi almennra borgara á stríðstímum sáu Rauði krossinn og Sameinuðu þjóðirnar á eftir fólki í gráðugt gin stríðsins. Er einhver saklaus þegar svona er komið? Af hverju halda samtökin áfram störfum sínum annars staðar þar sem stríð eru háð, af hverju flytja blaðamenn áfram fréttir? Af hverju hlaupast allir á brott frá Gaza?“ (Dagur 72. Sunnudagur 17. desember, bls. 284-285).
„Í gær voru 100 manns drepin í árásum víða um Jabalia og fjöldinn allur særður. Gerðar voru árásir á Shibab-fjölskylduna, heilt fjölbýlishús lagt í rúst með þeim afleiðingum að tugir manna létu lífið. Morðin í Jabalia -kampinum verða bara ógeðfelldari og herinn ofbeldisfyllri með hverjum deginum sem líður, almennir borgarar eru í hundraðatali teknir í gíslingu og látnir lúta skipunum Ísraelsmanna. Leyniskyttur skjóta fólk á færi; einhverjir ungir krakkar sem eru allt í einu komnir í stríð og skemmta sér í skjóli allra hergagnanna sem Bandaríkjamenn hafa fjármagnað. Karlmenn eru niðurlægðir í bækistöðvum hersins; þeim er gert að ganga um í hópum, allsnaktir, eða standa í sömu sporum klukkutímum saman. Ísraelar stjórna allri tilveru þeirra; neita þeim um lyf og mat, banna þeim að fara út úr húsi, ráðast handahófskennt á menn og taka þá af lífi, fyrirvaralaust. Allt virðist þetta sjálfsagt mál og maður veltir ósjálfrátt fyrir sér hvers konar samfélag hafi alið af sér svona fólk?“ (Dagur 73. Mánudagur 18. desember, bls. 219-220).
„Stöðugt fleiri myndir berast af hryllingnum fyrir norðan. Í dag fékk ég senda mynd af asnakerru: Asninn liggur dauður á jörðinni, fólkið á kerrunni hefur líka verið skotið til bana. Blóð og líkamshlutar í hágæða upplausn.
Áhugi heimspresunnar fer minnkandi dag frá degi. Morð á hundruðum manna á Gaza er daglegt brauð. Ekkert nýtt að frétta þar. Ísraelsher ræður lögum og lofum á norðurhluta svæðisins og enginn sem fylgist með því þegar hann myrðir fólk og leggur heimili í rúst“ (Dagur 74. Þriðjudagur 19. desember, bls. 292).
Af rafrænu samfélagi, lýðræði og hindrunum
Lýðræði byggist á virkri þátttöku borgaranna í samfélaginu. Þátttaka í samfélagi grundvallast á læsi í víðasta skilningi þess orðs, málfrelsi, tjáningu, frjálsri fjölmiðlun, jöfnuði, almennum kosningarétti og mannréttindum. Tómt mál er að tala um virkt lýðræði ef hluti borgaranna er ólæs eða þegir, nýtir ekki málfrelsið til að tjá skoðanir sínar. Hvers kyns þöggun, hvort sem er gegn einstaklingum, hópum eða fjölmiðlum, misrétti eða takmörkun á kosningarétti er skerðing á lýðræði. Lýðræðisleg ákvörðun er upplýst samþykki meirihluta borgaranna. Halda áfram að lesa
Af skattasniðgöngu og „velferð sérhagsmunanna“
Á síðustu tveimur árum hafa 14 einstaklingar haft tæpar fjörutíuþúsund milljónir í samanlagðar tekjur en aðeins greitt 18,8 milljónir í útsvar til sveitarfélaga sinna, sem standa undir milljarða árlegum kostnaði við „innviði“; skólastarf, samgöngumannvirki, veitukerfi, félagsþjónustu o.s.frv. – fyrir m.a. þessa fjórtán. Efsta fólkið á hátekjulista ársins hafði þrettánþúsund milljónir í tekjur en greiddi þrjár og hálfa milljón í útsvar til heimabæjarins. Halda áfram að lesa
Bjarni á Laugarvatni
„ótrauður baráttumaður fyrir hugsjónum sínum“
Gylfi Þorkelsson
(Skrifað sem lokaverkefni í námskeiðinu „Forystuhlutverk stjórnenda í opinberum rekstri“
við Háskóla Íslands, félagsvísindadeild – Opinber stjórnsýsla, MPA, vor 2010)
Inngangur
Um aldamótin 1900 fór bylgja framfarahugsjóna og bjartsýni um íslenskar byggðir. Sjálfstæðisbaráttan var í fullum gangi og ýmsar tækni- og atvinnuframfarir gáfu fyrirheit um betri tíð. Fólk sem var þá á hátindi ævi sinnar, eða ólst í blóma lífsins upp við þessar hugsjónir, er kallað einu nafni „aldamótakynslóðin“. Í þeim hópi var árið 1900 ellefu ára gamall strákur austan úr Landeyjum, Bjarni Bjarnason, síðar jafnan kenndur við Laugarvatn. Þrátt fyrir föðurmissi á unga aldri, flutninga og kröpp kjör í æsku, komst strákur til manns, sótti sér menntun og tók stóran þátt í baráttunni fyrir bættum hag íslenskrar alþýðu, ekki síst bændafólks, með því að tryggja því aðgang, fyrst að almennri grunnmenntun, en síðar framhaldsmenntun. Halda áfram að lesa
Til Önnu Maríu – 14.08.2024
I
Orð
geta með engu móti
náð
utan um allt
II
Engin orð
fá lýst fegurðinni
þegar sólin
skríður upp
á himininn
og speglast
í vatninu heima
III
Engin orð
fá lýst fullkomnuninni
í tærri fjallalind
eða bliki
í djúpbláum
augum
IV
Engin orð
fá lýst
brumandi
blómknappi
eða brosi
blíðra vara
V
Engin orð
fá lýst
fjallasýn
undir heiðum himni
eða hlýjunni
í ástföngnu hjarta
VI
Það er gaman
og gott
að vera ungur
og ástfanginn,
leiðast á veg
vitandi
að veröldin
hefur býsnin öll
upp á að bjóða
sem bergja má
endalaust af
með opnum huga,
gjörvri hönd
og hlýju hjarta
VII
Þannig ert þú
í pottinn búin
og að þér safnast því
býsnin öll
af heimsins gæðum;
gleði
og góðum stundum
í minningamalinn
VIII
Það er gott
og gaman
að vera ástfanginn
og eldast saman,
sitja í innsta hring
og ástvinir
allt um kring
IX
„Sól rís,
sól sest“
Og þó enginn sé efi
hvort
-aðeins hvenær-
fegursta blómið
í beðinu
fölnar og deyr,
fagna ber því
-hverju sem framtíðin
finna kann upp á-
að ferðin hingað
var farsæl
og förunautunum
líklega best
„Hvar?“
„Sum skáld fylla margar ljóðabækur, og öldin gerir orð þeirra og hugmyndir að sínum; en svo getur alteins farið að fáar einar línur úr æviverki þeirra lifi þá, og í mörgu falli ekki ein. Ágætur bókmentafrömuður hefur komist svo að orði útaf Söknuði Jóhanns: „Jóhann er eins kvæðis maður og það er honum nóg, margur má una við minna.“ Ég held næstum að óhætt væri að taka meira af: flest skáld verða að láta sér nægja ekki einusinni það. Því þótt þeir hafi ritað þúsund kvæða á þolinmóðan pappírinn, hafa þeir ekki fundið í brjósti þjóðarinnar hið endíngargóða efni er geyma kunni um aldur letur þeirra. Fæst skáld ná því nokkru sinni að skrá letur kvæða sinna í þann stað einn þar sem kvæði eiga heima. Halda áfram að lesa